Wzorcowanie, kalibracja, legalizacja – pojęcia te wciąż sprawiają wiele nieporozumień i są błędnie stosowane. Ich znaczenie zostało określone w Międzynarodowym Słowniku Terminów Metrologicznych VIM, by dopasować je do międzynarodowych standardów. Czym te procesy różnią się od siebie?
Kalibracja i wzorcowanie to różne określenia na ten sam proces. Polega on na ustaleniu relacji wartości wskazywanych przez kalibrowane urządzenie w stosunku do wzorca. Wzorce jednostki miary określane są najczęściej przez urządzenie wyższej klasy o bardzo wysokiej dokładności, kalibrowane przez laboratorium wzorcujące o odpowiednich uprawnieniach.
Urządzenie do kalibracji
Wynik wzorcowania określa odchylenie od normy i niepewność pomiaru przyrządu pomiarowego. Kalibracja przyrządów pomiarowych pozwala określić, czy urządzenie spełnia określone wymagania metrologiczne i jest przydatne do wykonywania pomiarów.
Wzorcowanie
Wzorcowany przyrząd pomiarowy otrzymuje świadectwo wzorcowania. Wydawane zgodnie ze wzorem opracowanym przez Polskie Centrum Akredytacji. Świadectwo zawiera m.in. tabelę wykonanych pomiarów, błąd pomiaru i oszacowanie niepewności pomiaru oraz informacje na temat wykorzystanych wzorców oraz datę przeprowadzenia badania. Nie określa ono terminu ważności wzorcowania, gdyż to ustala użytkownik przyrządu pomiarowego.
Kalibracją często błędnie określane jest strojenie, czyli regulowanie przyrządu w celu przywrócenia wartości określonych przez producenta. Operację tą prawidłowo nazywa się adjustacją. Najlepiej przeprowadzić ją w laboratorium serwisowym lub wzorcującym producenta.
Główny Urząd Miar oraz laboratoria wzorcujące zalecają wykonywanie usługi wzorcowania co 1-2 lata. Rekomendacje te jednak mogą różnić się w zależności od producenta konkretnego przyrządu.
Etykieta naklejana na skalibrowane urządzenie
istotności dokładności pomiaru dla użytkownika przyrządu
narażenia na zanieczyszczenia mechaniczne i chemiczne
narażenia na warunki ekstremalnie wysokiej temperatury i wilgotności
Co to legalizacja? Są to czynności, które obejmują sprawdzenie, stwierdzenie i poświadczenie dowodem legalizacji spełnianie przez przyrząd wymagań pomiarowych określonych przez Ministra Gospodarki. Legalizowane są przyrządy wykorzystywane w ochronie zdrowia, bezpieczeństwa, środowiska i praw konsumenta, a także te stosowane do pobierania opłat czy kontroli celnej.
Są to m.in.:
wodomierze
przeliczniki do gazomierzy
ciepłomierze do wody o nominalnym strumieniu objętości nie większym niż 500 m3
gazomierze
wagi automatyczne i nieautomatyczne
analizatory spalin samochodowych
taksometry elektroniczne
Jednym z przyrządów, który wymaga regularnej legalizacji, jest wodomierz. Legalizację wodomierza przeprowadza się co 5 lat w punktach wyznaczonych przez Główny Urząd Miar. Gdy urządzenie zostanie uznane za sprawne, otrzymuje ono specjalne oznaczenie np. wypalony symbol, naklejkę lub plombę.
Legalizacja nowych wag zachowuje ważność 2 następne lata kalendarzowe bez ostatniego miesiąca. Druga i kolejne legalizacje ponowne powinny być wykonywane przed upływem 25 miesięcy, licząc od 1 dnia miesiąca, w którym dokonano legalizacji ponownej. Termin ważności określają oznaczenia umieszczone na wadze.
.
Wzorcowanie (inaczej kalibracja) wykonywane jest przez JUMO. W swojej ofercie mamy takie usługi, jak:
Kalibracja czujników temperatury
Oferujemy m.in. wzorcowanie termometrów, czujników Pt100/Pt1000, termopar typu K i J. Ponadto kalibrujemy czujniki temperatury w dowolnie wybranych przez klienta punktach pomiarowych – zarówno na miejscu, jak i w naszym laboratorium kalibracyjnym.
Kalibracja czujników wilgotności
Oferujemy kalibrację higrometrów do bezpośredniego pomiaru wilgotności, również z przetwornikiem i rejestratorem danych.
Kalibracja przetworników ciśnienia
W naszym laboratorium mierzymy nadciśnienie ujemne i nadciśnienie dodatnie w zakresie od -1 do +10 barów.
Wzorcowanie manometrów
Dyrektywy i normy, m.in. ISO 9001 wymagają od producentów wzorcowania manometrów. W JUMO możesz zamówić manometr ze świadectwem wzorcowania. Kalibrujemy również manometry w zakresie od -1 do +10 bar.
